Gimnazjum Piastowskie

Szkoła miejska w Brzegu miała charakter szkoły łacińskiej. Książe brzeski chciał założyć w Brzegu gimnazjum na wzór istniejącego w Złotoryi. Projekt ten znalazł poparcie władz miasta , które zdawały sobie sprawę , że taka szkoła rozsławi Brzeg. W roku 1564 rozpoczęto pracę nad budową zakładu, zaś w 1569 r. oddano do użytku. 10 sierpnia 1569 roku nastąpiła przeprowadzka do gimnazjum. Liczba uczniów wynosiła 454. Byli to sami chłopcy, gdyż dziewcząt nie przyjmowano. Liczba ta ciągle wzrastała. Gimnazjum brzeskie miało kierunek humanistyczny. Uczono w nim łaciny, greki, języka hebrajskiego, teologii, filozofii, dialektyki, retoryki, muzyki, gramatyki i ogólnych zasad prawa. Jako główny cel wytknięto uczniom osiągnięcie biegłości w posługiwaniu się łaciną do takiego stopnia, żeby mogli oni utworzyć łacińskie dziełka literackie, zarówno prozaiczne, jak i poetyckie. Chodziło przy tym o łacinę klasyczną. Używanie języka niemieckiego, który dominował wtedy na Ziemi Brzeskiej było zakazane już od piątej klasy (najniższej). Nawet na placu zabaw nie wolno było mówić po niemiecku i tylko uczniowie - Polacy mogli posługiwać niemczyzną, gdy bawili się z Niemcami. Przepisy te wydane przez rektora Sicka złagodził rektor Tilesius postanawiając, że dopiero w trzeciej klasie obowiązuje posługiwanie się wyłącznie łaciną, zaś w klasach niższych (czwartej i piątej) należy uczyć po niemiecku katechizmu i ewangelii.

Obecny wygląd budynku gimnazjum

Szkoła miała wypuszczać w świat nauczycieli oraz ludzi pragnących się poświęcić pracy naukowej. Większość dzieci mieszczan ani nie miała takich aspiracji, ani też nie mogła ich mieć z powodu braku odpowiednich zdolności (przede wszystkim językowych). W rezultacie malał odsetek synów mieszkańców Brzegu wśród uczniów gimnazjum. W początkowym okresie stosunki z jego twórcą nie układały się pomyślnie . Wśród szlachty i dworzan było wielu przeciwników szkoły. Głosili oni bowiem, że ten zakład może zaszkodzić naukom Lutra. Rozwojowi szkoły przeszkadzały z jednej strony podejrzliwość księcia, a z drugiej nauczyciele nie dawali sobie rady a młodzieżą szkolną. Zrozumienie dla potrzeb szkoły wykazywał następca Jerzego II - Joachim Fryderyk. W 1604 r. ogólna liczba uczniów wynosiła 346 czyli 24 % mniej w porównaniu ze stanem początkowym. Natomiast w 1607 r. liczba uczniów osiągnęła punkt szczytowy : 503 osoby, z czego 262 uczniów było mieszkańcami Brzegu . Pozostali uczniowie wywodzili się z innych pobliskich miejscowości lub sąsiednich krajów. Po epidemii w chwili ponownego otwarcia szkoły 18 I 1624 r. zgłosiło się tylko 136 uczniów. Przeprowadzona wizytacja w następnym roku tak sformułowała przyczyny upadku szkoły: trwanie wojny, spory religijne, powstanie nowych i lepszych gimnazjów, niedbalstwo rodziców, rozwydrzenie młodzieży, niedbalstwo magistrów, istnienie szkół pokątnych. Komisja poddała surowej krytyce zachowanie się nauczycieli, zarzucając im brak zamiłowania do swego zawodu, dbałość jedynie o korzyści materialne, trudnienie się zajęciami ubocznymi, brak uzdolnień pedagogicznych. Według komisji pensje nauczycieli powinny wystarczać tylko na utrzymanie samego nauczyciela, nie zaś dla jego rodziny!
W dniu 25 VII 1633 r. szkołę zamknięto z powodu wybuchu wielkiej epidemii . Przerwa w zajęciach trwała do 3 VIII 1637 r. Lata następujące po ponownym otwarciu były najsmutniejsze . Liczba nauczycieli z 10 spadła do 5. Liczba klas zmniejszyła się o jedną , a w szkole pozostało 119 uczniów. Gimnazjum brzeskie zrobiło wiele dla kultury muzycznej miasta. Posiadało swoją własną bibliotekę .

opracowanie Ewelina Domaradzka kl. VI b PSP 1 Brzeg