PRZYRODA

Brzeg jest pięknym zabytkowym historycznym miastem województwa opolskiego. Z powodzeniem może poszczycić o uprzemysłowienia kraju i rozwoju motoryzacji powietrze ulega coraz większemu zanieczyszczeniu przez dymy i pyły. Środki transportu wzniecają tumany szkodliwego kurzu, którego część osiada w naszych płucach i zatruwa powietrze gazami spalinowymi. W tych warunkach, nie tylko u nas, ale i w całym świecie, coraz cenniejszy staje się każdy skrawek zieleni, wśród której człowiek zmęczony pracą i tempem życia może w chwilach wolnych odpocząć, odetchnąć mniej zanieczyszczonym powietrzem i zregenerować siły.

Brzeskie tereny zielone zajmują dość znaczną część obszaru miasta około 88 ha i mimo dokonanych zniszczeń odznaczają się jeszcze ciągle dużym bogactwem rosnących tu gatunków i odmian roślin. Oprócz gatunków rodzimych rosną na obszarze miasta, często tylko w postaci pojedynczych lub nielicznych okazów, piękne cenne i rzadkie gatunki drzew jak: miłorząb japoński, jodła, Nikko, jodła jednobarwna, cypryśnik błotny, świerk kaukaski, cyprysiki-nutkajski i groszkowy, orzesznik pięciolistkowy, skrzydłoorzech kaukaski i kilka rzadkich gatunków dębów np.dachówkowaty, szkarłatny, burgundzki.

Mieszkańcy Brzegu są dumni z posiadania tak pięknych terenów zielonych. Zdają sobie sprawę z tego , że rośliny są częścią naszego ojczystego kraju, ozdobą i “płucami” miasta oraz stanowią wspólną własność na straży której stać powinien każdy świadomy obywatel. Toteż stosunek brzeskiego społeczeństwa do własnych terenów zielonych jest na ogół bez zarzutu, a wypadki niszczenia roślinności na terenie parków i skwerów są stosunkowo rzadkie . Zniszczeń najczęściej dokonują pozbawione opieki dzieci. Mimo to procent okazów drzew i krzewów chorych, okaleczonych jest w Brzegu duży i wskutek tego rokrocznie spora ich ilość przedwcześnie ginie przedwczesne obumieranie roślin drzewiastych nie jest na ogół spowodowane starością ginących drzew w brzegu rzadko przekracza 100 lat np.sosna zwyczajna żyje do 300 lat i więcej, tyleż świerk, modrzew europejski osiąga wiek 500 lat,a cis może nawet znacznie przekroczyć 1000 lat życia; buki żyją 500-600 lat, lipa drobnolistna osiąga wiek 300-400 lat i więcej. Zasadnicze tereny zielone miasta –pomijając skwery, ogrody prywatne, działki pracownicze i cmentarze tworzą dwa główne zgrupowania. W samym mieście są tzw.Planty, w obrębie których wyróżniamy Park Nadodrzański, Park Nad Fosą i Park Centralny. Drugi kompleks zieleni rozciąga się między południowo-zachodnim krańcem miasta , a wsią Skarbimierz – jest to park krajobrazowy o zadrzewieniu przeważnie typu leśnego zwany Parkiem Wolności.

Park Wolności im. Juliusa Peppela

Największym z parków brzeskich jest Park Wolności zajmujący powierzchnię ponad 66ha , powstał w pierwszych latach obecnego stulecia. Jego założycielem był wybitny burmistrz Brzegu Julius Peppel (z prawej wygląd parku z początku wieku). Park ten rozpościera się w kierunku południowo-zachodnim od śródmieścia i sięga aż do wsi Skarbimierz. Kształtem zbliżony jest do trapezu. Od strony północno-zachodniej przylega do dość podmokłych łąk. Łąki te odwadnia rów, nad którym rosną olchy czarne i szare, zarośla leszczyny, szkłak pospolity, kalna koralowa i inne. Szerokość parku wynosi około 600 metrów. Występują tam lekkie i średnie gliny powstałe na podłożu gliny morenowej,utworzonej ze zmieszania się marglu lodowcowego z cząsteczkami pylastymi, zbliżonymi do lessu. W odcinku zachodnim parku spotykamy następujące drzewa: liczne dęby szypułkowe, buki zwyczajne, graby, poklony, gdzieniegdzie lipy drobnolistne i szerokolistne, jesiony wyniosłe, wiązy górskie, klony zwyczajne. Spośród krzewów występują tam: porzeczki alpejskie, dereń jadalny, dereń biały, głogi jednoszyjkowe, suchodrzewy tatarskie, krzewuszki cudowne, głóg długociernisty klon Ginnala, kruszna oraz śnieguliczki białojagodowe.
Decyzją Rady Miejskiej z 27 kwietnia 2000 roku nadano Parkowi Wolności imię Juliusa Peppela.

Park Nadodrzański

Park Nadodrzański ma kształt litery L, której ramię pionowe przylegające do Odry ma długość około 330 m., ramię zaś poziome tej litery mierzone od rzeki do ul.Oławskiej wzdłuż północno – zachodniego skraju parku, jest krótsze-jego długość wynosi około 150 m. Gleby w Parku Nadodrzańskim są ciężkie, gliniaste przy czym grubość warstwy próchniczej, podobnie jak i na terenach innych parków, wynosi około 20 cm. Park Nadodrzański powstał na terenie zasypanego w znacznym stopniu odcinka fosy pod koniec XIX stulecia, a więc najpóźniej spośród parków wchodzących w skład Plant. Park Nadodrzański jest parkiem gdzie występuje duża liczba drzew np.jawory, wiązy górskie, wiązy polne, jesion wyniosły, wierzby białe, wierzby kruche, lipa drobnolistna, topola antaryjska i wiele jeszcze innych.

Park Nad Fosą

Kolejnym odcinkiem Plant jest Fosa. Idąc od Amfiteatru wzdłuż fosy w kierunku ul.Armii Krajowej nad rowem wijącym się na dnie fosy mającej na tym odcinku wygląd naturalnego dzikiego leśnego wąwozu, zobaczymy na dnie i zboczach fosy następujące drzewa i krzewy:
olsze czarne, klony zwyczajne, jawory, jesiony, czeremchy zwyczajne, dęby szypułkowe, robinie białe, świerki pospolite, wiązy górskie, leszczynę pospolitą, ogromne krzewy cisów, kilka pięknych jodeł Nikko, buki, czereśnię, dereń biały bez czarny. Pomiędzy odcinkiem fosy rozciągającym się od amfiteatru do ul. Armi Krajowej, a ul.Chrobrego znajdował się kiedyś bastion małujowicki /zwany póżniej Pomorzem/. Na tym terenie rosną tu, stary okaz miłorzębu japońskiego, dwa jedyne w Brzegu okazy stączynu żółtego, tulipanowiec amerykański, potężne platany klonolistne, stary modrzew europejski, magnolia pośrednia, duży ale chory już okaz odmiany czerwonolistnej buka, choiny kanadyjskiej i inne. Na przyległym Skwerze rosną stare buki, odmiana wielkoowocowa dębu czerwonego, wiązy górskie i polne, jawor, klony srebrzyste, orzech włoski, graby i lipy szerokolistne, odmiana pełnokwiatowa czerwona głogu dwuszyjkowego.

Park Centralny

Ostatnim odcinkiem Plant jest Park Centralny, który rozciąga się od ul.Armii Krajowej do ul.Piastowskiej obejmując drugi odcinek nie zasypanej fosy oraz płaski teren leżący od fosy na zewnątrz. Kiedy po przekroczeniu ul.Armii Krajowej i wejściu na teren Parku Centralnego nadal pójdziemy aleją lipową wówczas ujrzymy staw z wodotryskiem po którym pływają łabędzie. W otoczeniu stawu rosną wysokie olchy czarne. Na zboczu nachylonym w stronę stawu szemrze w cieniu drzew i krzewów ponad głazami narzutowymi mały strumyczek. W jego pobliżu rosną np.różanecznik fioletowy, cisy, leszczyna pospolita, a bliżej stawu choiny kanadyjskie i piękny rzadko spotykany, niestety już obumierający podobno na skutek nadmiernego zadymienia parku świerk kaukaski oraz odmiana szpilkowata cyprysika groszkowego. W parku rosną także klony zwyczajne , różowiec biały, krzewuszka cudowna, lipy szerokolistne.

Brzeg jest przepięknym miasteczkiem w którym znajdują się godne uwagi gatunki drzew i krzewów. Oto niektóre z nich:
magnolia pośrednia jest o duży krzew lub drzewo do 6 metrów wysokości. Pędy jednoroczne brązowe, czerwonobrązowe lub zielono brunatne, starsze –szarobrunatne z licznymi białawymi przetchlinkami. Pączki kwiatowe są duże okryte dwoma łuskami. Łuska zewnętrzna ciemnoszarozielona pokryta długimi gęstymi włoskami tej samej barwy. Łuska wewnętrzna obejmująca podobnie jak zewnętrzna kwiat ze wszystkich stron ma barwę zielonożółtoróżową jest pokryta sterczącymi gęstymi jasnymi prostymi włoskami. Rozkwita w drugiej połowie kwietnia przed rozlistnianiem się, a potem kwitnie równocześnie z rozwijaniem się liści kwitnie długo, pojedyncze kwiaty utrzymują się wśród liści jeszcze przez cały maj. Kwiaty są dzwonkowate do 10 cm. Długości,bezwonne lub słabo pachnące. Krzew ten znajduje się przy ul.Piastowskiej.
Wiąz górski drzewo do 30-40 m wysokości o koronie szerokocylindrycznej, na szczycie zaokrąglonej lub szerokojajowatej. Utworzone przez liczne ukośnie do góry skierowane gałęzie i zwisające młode gałązki na obwodzie. Występuje w północnej i środkowej Europie i zachodniej Azji. Rośnie w lasach mieszanych na żyznej głębokiej i wilgotnej glebie. Często sadzony jest w parkach i przy drogach. Drewno dość ciężkie i twarde znajduje zastosowanie w stolarstwie,budowie statków. W Brzegu okazy wiązu górskiego rosną we wszystkich parkach oraz przy ul.Starobrzeskiej, a także na skrzyżowaniu ul.Piastowskiej i Jana Pawła.

opracowanie Aneta Walasek kl. VIII b PSP 1 Brzeg
zdjęcia Małgorzata Niewczas (z wyjątkiem zdjęcia archiwalnego)