Obszar gminy leży na pograniczu dwóch wielkich jednostek: Niziny Śląskiej i Wyżyny Śląskiej. Część zachodnią stanowi Jednostka regionalna Niziny Śląskiej - Równina Opolska z doliną Odry, a wschodnią Wyżyny Śląskiej - Wzgórza Chełmu, granicą jest poziomica 200 m.

Na ukształtowanie się ostatecznie współczesnego krajobrazu zdecydowany wpływ wywarł lodowiec skandynawski. Stwierdzono dwukrotny pobyt lodowca na Śląsku. Przesuwał się on na południe niszcząc rzeźbę przedczwartorzędową. Zlodowacenie środkowopolskie pozostawiło na całym obszarze płaty glin, piasków i żwirów. Całą Nizinę Śląską wyścielają utwory moreny dennej. Zespoły między Leśnicą a Gogolinem wskazują na kierunek spływu wód polodowcowych ku północnemu zachodowi.

Duże skupiska piasków mających miejscami charakter lotny z niewielkimi wydmami (przeważnie unieruchomionymi przez roślinność) spotyka się koło Kamienia Śląskiego.

W dolinie Odry występują terasy rzeczne. Wyróżniono ich sześć. Najniższym elementem dna doliny jest terasa zwana miską zalewową lub łęgową. Jest zalewana przy wyższych stanach wody. Jej wysokość nad poziom Odry wynosi od 1-2 m. Zbudowana jest z piasków i glin. Dno doliny stanowi wyższą terasa zalewana, zwana również denną. Wznosi się średnio 2-3 m ponad średni poziom wody w Odrze.

W budowie zaznacza się wyraźnie dwudzielność- dolna część jest zbudowana z drobnoziarnistego piasku i żwiru, których nadkład stanowią gliny napławione zwane madami. Terasa nadzalewowa jest zbudowana z piasku z domieszką żwiru i wznosi się 4-5 m nad poziom rzeki. Starszym od wyżej opisanego jest poziom terasy, której krawędź wynosi od 6-12 m. Następna terasa jest na tej samej wysokości co poprzednia. Szósta terasa występuje sporadycznie, określa się ją jako wysoką 15 m, budują ją średnie, czasami grube żwiry, słabo otoczone.

Cały obszar posiada mało zróżnicowaną morfologię. Wpłynęła na to budowa geologiczna, prawie poziome, monoklinalne zaleganie utworów triasowych, jak też stosunkowo nieznaczne różnice w odporności skał budujących ten teren. Przyczyniło się do tego również późniejsze zasypanie osadami czwartorzędowymi starych form morfologicznych, prowadząc do obecnego wyrównania powierzchni. Dzięki temu powierzchnia gminy ma charakter łagodny, lekko falisty.

Obszar gminy stopniowo podwyższa się od zachodu w kierunku wschodnim. Najniżej położony obszar leży w dolinie Odry 160 m n.p.m.

Najwyższe wzniesienie na granicy wschodniej- Góra Szpica 256 m n.p.m. Wysokość względna gminy wynosi 96 m. Średnie wzniesienie dla gminy wynosi 208 m n.p.m.