PATRONI OPOLSKICH ULIC ZASŁUŻENI DLA OPOLSZCZYZNY

herb.gif (4539 bytes)

ulica Augustyna Bassy

AUGUSTYN BASA, członek znanej ze swych patriotycznych przekonań polskiej rodziny chłopskiej z Bąkowa w powiecie kluczborskim został za swoje przekonania i aktywną propolską postawę zamordowany przez faszystowską bojówkę w 1932 roku. Pogrzeb jego stał sie ludową manifestacją protestacyjną przeciw faszyzmowi i wynarodowieniu Opolszczyzny.

ulica Walentego Biasa

WALENTY BIASA urodził się 14 lutego 1869 roku w Szczepanowicach. Ulica jego imieniem znajduje się właśnie w Szczepanowicach, więc w dzielnicy miasta, gdzie Walenty Bias był znany jako działacz narodowy i społeczny i był powszechnie ceniony. Szczególną aktywość wykazał Bias w okresie Plebiscytu i 20-lecia międzywojennego, w związku z czym był stale szykanowany przez władze niemieckie i więziony. W okresie III powstania śląskiego został przez Niemców pobity, posądzono go bowiem o przynależność do oddziału Wawelberga i wysadzenie w nocy z 2 na 3 maja 1921 roku mostu kolejowego na Zalewie Odrzańskim w Opolu. Był współzałożycielem "Nowin Codziennych", Banku Rolników i Rolnika w Opolu. Zmarł w Opolu 22 listopada 1925 roku.

ulica ks. Norberta Bończyka

bonczyk.jpg (6404 bytes) Ksiądz NORBERT BOŃCZYK urodził się w 1831 roku w Miechowicach, dzisiejszej dzielnicy Bytomnia, zmarł w 1893 roku. Był wybitną postacią w polskim życiu narodowym na Górnym Śląsku. Swoją młodość oraz wieś rodzinną opisał w pięknym poemacie "Stary kościół miechowski". Gorące uczucia narodowe przebijają z innego jego poematu pt: " Góra Chełmska"

ulica Arka Bożka

bozek2.gif (15477 bytes) Postać ARKADIUSZA BOŻKA jest nierozerwalnie związana z walką o polskość Ślaska Opolskiego i o należne prawa ludności polskiej w Niemczech. Urodzil się 12 stycznia 1899 roku w Markowicach w powiecie raciborskim. W domu Bożków, podobnie jak u większości mieszkańców wsi górnośląskiej, mówiono wówczas po polsku i pielęgnowano pieczołowicie polskie tradycje oraz obyczaje przodków. Na wsi raciborskiej ludność niemiecka stanowiła znikomy odsetek mieszkańców. Na przełomie XIX i XX wieku rozwijało się tu bujne życie polskie: wychodziła polska prasa: "Katalogi",
"Gazeta Opolska","Nowiny Codzienne", powstawały banki ludowe, polskie biblioteki, czytelnie itp. Polskie prężne środowisko niewątpliwie wywierało duży wpływ na osobowość Bożka. Mając sześć lat rozpoczął naukę w miejscowej szkole. "Dziwna to była szkoła"- zapisze po latach w "Pamiętnikach". Nauczyciel, niejaki Mais, miał przed sobą gromadkę niemych dzieci. On nie rozumiał ani jednego polskiego słowa, dzieci zaś nie rozumiały ani jednego słowa niemieckiego". W tej szkole, której zadaniem było nie tylko germanizacja, ale również walka o duszę dziecka, najbardziej interesowala Arka historia. Jednakże wiadomości czerpać musiał nie z lekcji, lecz z ust przyjaciół, z książek czytanych w ukryciu. Lektura "Krzyżaków" oraz wycieczka do Krakowa na uroczystość odsłonięcia pomnika Grunwaldzkiego w 500 rocznicę historycznego zwycięstwa oręża polskiego niewątpliwie umocniły w nim pielęgnowane w atmosferze domu rodzinnego poczucie polskości.
Jako uczestnik powstań śląskich nie uląkł się represji niemieckich, stosowanych wobec uczestników powstań i nie opuścił Markowic. Był świetnym mówcą i organizatorem oraz niezwykle aktywnym działaczem ruchu polskiego na Opolszczyźnie w okresie międzywojennym. Pisał artykuły prasowe i broszury piętnujące prześladowania ludności polskiej. W 1939 roku został wysiedlony przez władze hitlerowskie ze Śląska w głąb Rzeszy.
W czasie II wojny światowej przebywał na emigracji w Anglii. Należał do radykalnego skrzydła Rady Narodowej w Londynie. Powrócił do kraju w 1945 roku i tu prowadził dalej swoją pracę polityczną jako poseł na sejm, zajmując stanowisko wicewojewody śląskiego. Arka Bożek to zasłużony, niestrudzony działacz narodowy na Śląsku Opolskim w okresie międzywojennym, szczególnie ceniony w szeregach Związku Polaków w Niemczech oraz polskich organizacjach społecznych i gospodarczych.

ulica Józefa Cygana

JÓZEF CYGAN z Chrząszczyc w powiecie opolskim, polski działacz młodzieżowy, student Uniwersytetu Wrocławskiego, został przez sąd faszystowski skazany na śmierć i ściety w 1940 roku za to, że nie chciał się wyrzec polskości.

ulica ks. Bolesława Domańskiego

Ksiądz dr BOLESŁAW DOMAŃSKI, urodził się w 1872 roku, zmarł w 1939 roku w Zakrzowie, gdzie przez 40 lat był był polskim proboszczem. Domański był jedną z czołowych postaci ruchu polskiego w Niemczech w okresie międzywojennym. Był miedzy innymi: prezesem Zwiazku Polaków w Niemczech, patronem Związku Polskich towarzystw Szkolnych w Niemczech, przewodniczącym Rady Nadzorczej Banku Słowiańskiego w Berlinie. Jego Zakrzewo na Ziemi Złotowskiej (dziś w województwie koszalińskim) stało się twierdzą polskości. Wybudował tam Dom Polski, założył polską szkołę i Bank Ludowy. On też był głównym inicjatorem potężnej, wielotysięcznej manifestacji sił polskich w Niemczech, jakim był -Kongres Polaków w Niemczech, w marcu 1938 roku w Berlinie.

ulica Piotra Pampucha

PIOTR PAMPUCH urodził się w 1881 roku w Siołkowicach w powiecie opolskim. W okresie przygotowań do plebiscytu wyróżnił się jako publicysta, napisał kilka popularnych prac o Śląsku, między innymi "Sto pięćdziesiąt lat niewoli pruskiej". Po podziale Górnego Śląska osiadł w Katowicach gdzie był dyrektorem "Biblioteki Sejmu Śląskiego".

ulica o. Józefa Czaplaka

oczaplak.jpg (20628 bytes)

Z wnioskiem o nazwanie części ulicy Jana Matejki (od skrzyżowania z ulicą Grunwaldzką) i nazwanie tej części ulicą o. Józefa Czaplaka zwrócili się: studenci Uniwersytetu Opolskiego, Politechniki Opolskiej oraz Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Opolu, absolwenci i pracownicy naukowi w/w uczelni wspolnie z duszpasterzami akademickimi i kierownictwem Jezuickiego Ośrodka Formacji i Kultury "Xaverianum" mieszczącego sie w Opolu przy ulicy Matejki 7.
Urodził się 21 lutego 1941 roku w Staniątkach pod Krakowem. W 16 roku życia wstąpił do nuncjatu Zakonu Ojców Jezuitów. Studia zakonne odbywał w Krakowie i w Warszawie, gdzie wyświęcony został na kapłana przez ks. Prymasa Stefana Wyszyńskiego. W 1968 roku został duszpasterzem akademickim w parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Opolu. Funkcję tę pełnił nieprzerwanie przez ćwierć wieku dojrzałego, czynnego, kapłańskiego życia.
Mogli liczyć na niego wszyscy. Bez wzgledu na porę dnia i nocy. Pochłonięty bez reszty sprawami duszpasterstwa akademickiego w Opolu wytworzyl wokoł siebie specyficzny klimat- pełen ciepła, dobroci, wielkiej życzliwości- napisała w pośmiertnym epitafium o Józefie Czaplaku na łamach "Niedzieli" dr Barbara Wołowik. O żywej pamięci o ojcu Czaplaku świadczy tablica pamiątkowa z jego popiersiem ufundowanym przez jego wychwanków, wmurowana w ścianę kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa. Zmarł 20 grudnia 1993 roku.
http://www.xaverianum.opole.pl/czaplak/Zyciorys.html

ulica Jakuba Kani

kania2.jpg (7494 bytes) JAKUB KANIA poeta ludowy, działacz oświatowy i narodowy, powstaniec śląski, działacz Związku Polaków w Niemczech. Pseudonim Obleciświat, Podbipięta, Śląski Zagłoba. Urodził się 11 VII w Siłkowichach Starych. Ówczesne Siołkowice- podobnie jak Popielów, Chróścice, Dobrzeń Wielki i Mały- były już od połowy XIXwieku ośrodkiem życia narodowo-polskiego. W 1868 roku kolportowano tu "Zwiastuna Górnośląskiego", potem "Katolika", a od 1884 roku działała tu pierwsza polska biblioteka ludowa. Ród Kaniów mieszkał od wielu pokoleń w Siołkowicach. Kaniowie byli dumni z dawności pochodzenia, co z czasem znalazło swoje odbicie w utworach Kani w słowach: "Tu Kaniowie wcześniej byli niż stary Fryc i jego starzykowie w Berlinie". Po ukończeniu szkoły rolniczej w Opolu do momentu powołania go do służby wojskowej pomagał ojcu w pracy w gospodarstwie. Podczas służby wojskowej poznał przypadkowo Jakuba Robotę, który rozbudził w młodym Jakubie aktywną postawę narodową. W rezultacie kontaktów z Robotą, Kania podjął się pisania korespondencji do "Gazety Opolskiej". Tą drogą poznał jej redaktora naczelnego Bronisława Koraszewskiego, redagującego chropowate jezykowo teksty Kani. Koraszewski szybko poznał się na tym domorosłym talencie i nie tylko otwarł przed nim łamy swego pisma, lecz wykorzystując swoje znajomości w wielu redakcjach pism polskich torował do nich drogę także Kani. Efektem tego były korespondencje Kani w "Pracy", "Wędrowcu". Znajomość z Koraszewskim przerodziła się w serdeczną , długotrwałą przyjaźń. Po powrocie z wojska Kania byl stałym korespondentem "Gazety Opolskiej" oraz działaczem Towarzystwa Polsko- Katolickiego, którego siołkowicka komórka organizowała liczne imprezy kulturalno oświatowe. Był cenionym w okolicy starostą weselnym, występował na scenie amatorskich zespołów teatralnych, pisał także utwory sceniczne. Rok 1903 był pamiętny dla Kani. Ukrył bowiem sztandar siołkowskiego Kriegesvereinu we własnej stodole, a gdy to się wydało, został skazany na sześć miesięcy więzienia. Wyczyn ten administracja pruska długo pamiętała Kani, bowiem wraz z wybuchem I wojny światowej został posądzony o zdradę stanu i ponownie aresztowany. Jednak po wyjaśnieniu bezzasadnych podejrzeń zwolniono go. Zmobilizowany w 1916 roku skierowany został na front zachodni i walczył we Francji. Po wojnie wrócił do Siołkowic, gdzie zaangażował się w w pracę narodowopolską. Otwierał wiele wieców w okolicy, wygłaszał przemówienia, deklamował wiersze; usiłował też niejednokrotnie zabierać głos na wiecach niemieckich, ale nie udawało mu się dokończyć przemówień. Doceniajac jego zasługi w pracy narodowej, wybrano go prezesem polskiej Rady Ludowej w Siołkowicach. Uczestnicząc w manifestacji chłopów ze wsi podopolskich w Opolu w dniu 2 maja 1920 roku zostł dotkliwie pobity przez niemieckich bojówkarzy, ale nie odsunął się od pracy agitacyjnej w polskiej kampanii plebiscytowej. Wielokrotnie przemawiał na polskich wiecach w okręgu opolskim, uczestniczył w delegacjach wysyłanych do Wojciecha Korfantego i ówczesnego premiera Rządu RP Wincentego Witosa. W III powstaniu śląskim walczył w kompanii Jana Kubisa. Po podziale Górnego Śląska wrócił do swojej rodzinnej miejscowości i zajał się pracą na roli i w pasiece. W 1930 roku staraniem jego najstarszego syna ukazało się w Środzie Wielkopolskiej pierwsze wydanie tomiku "Wierszy Śląskich" Jakuba Kani, które stosunkowo szybko się rozeszły i dlatego przed II wojną światową były dwukrotnie wznawiane.
W okresie hitlerowskim rozpaczliwie walczył o zachowanie polskości w swojej wiosce i najbliższym otoczeniu, a jego wiersze krążyły po okolicy.
Po wyzwoleniu włączył się w budowę zrębów polskiej administracji. Był radnym Wojwódziej Rady Narodowej w Katowicach. Był członkiem Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, działał w Samopomocy Chłopskiej, zbierał składki na pomnik Czynu Powstańczego na Górze św, Anny. w 1954 roku przyjęty został w poczet Związku Literatów Polskich. Odznaczony był Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 3 VIII 1957r. w Siołkowicach, gdzie go pochowano. W 1975 r. w Siołkowicach odsłonięto jego pomnik.

ulica Szymona Koszyka

SZYMON KOSZYK urodził się 3 lipca 1891 roku w Opolu na Zaodrzu. Kształcił się w seminarium nauczycielskim w Prószkowie w powiecie opolskim a następnie w seminarium duchownym w Felizziano we Włoszech, gdzie uzyskał maturę. W 1914 roku został wcielony do niemieckiej armii, został na froncie zachodnim ciężko ranny, a w 1918 roku zdezerterował i zatrzymał się w Tarnowie. Tutaj wyszkolił oddział polskiego wojska i 1 listopada 1918 r. zdobył austriackie koszary w Tarnowie. W 1919 roku wszedł do Polskiej Powiatowej Rady Narodowej w Opolu i został stąd wydelegowany na konferencję pokojową do Paryża na rozmowy konsultacyjne z Komitetem Narodowym Polskim. Po powrocie organizuje w Opolu i powiecie harcerstwo, biorąc znaczący udział w akcji plebiscytowej. Sprawował od lutego do kwietnia 1919 r. funkcję referenta broni w opolskiej komendzie Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska. Uczestniczył w I powstaniu. 2 maja 1920 roku zorganizował pochód 3 - majowy w Opolu. Od sierpnia 1920 do lutego 1921 roku był komendantem POW G. Śl. na powiat opolski. W okresie III powstania był oficerem sztabowym w dowództwie Podgrupy Linke. 23. grudnia 1923 roku został skazany we Frankfurcie n / Menem na 6 lat więzienia pod zarzutem uprawiania szpiegostwa. Odsiedział we Frankfurcie, Kassel i Berlinie 3 lata i został na interwencję Watykanu przedwcześnie zwolniony. Od 1926 r. pracował w Śląskim Urzędzie Wojewódzkim w Katowicach, w 1929 roku był kierownikiem Archiwum Biura Sejmu Śląskiego a następnie kierownikiem archiwum kięcia Pszczyńskiego. Równocześnie współpracował z redakcją "Tygodnika Ilustrowanego", "Zwrotu" i "Polonii". Podczas okupacji ukrywał się w Baranowiczach, Lwowie, Stołpcach i Krakowie. Był członkiem ruchu oporu w tajnej organizacji "Nowy Węgiel". 4. maja 1945 r. obejmuje urząd pierwszego burmistrza Głuchołaz. W 1948 roku wraca do Opola i pracuje w archiwum miejskim, w redakcji "Słowa Powszechnego" a następnie obejmuje referat Turystyki w PTTK w Opolu. Do końca życia był wybitnym działaczem społecznym o sporym dorobeku literackim. Członek Związku Literatów Polskich. ZBoWiD, TRZZ, Instytutu Śląskiego i PTTK. Zmarł 11 sierpnia 1972 roku w Opolu.

ulica Jana Kwoczka

JAN KWOCZEK urodził się w 1885 roku w Grabinie w powiecie prudnickim, jako syn średniorolnego chłopa. Cała rodzina Kwoczków była zaangażowana w polskiej działalności. Jan studiował od 1906 roku medycynę we Wrocławiu i zdobył dyplom lekarza i doktora medycyny. Należał wtedy do polskich organizacji akademickich . W czasie plebiscytu brał udział w akcji propagandowej na rzecz głosowania za Polską. W 1933 roku został pozbawiony przez władze niemieckie wykonywania praktyki lekarskiej
w ubezpieczalni społecznej ( praca w ubezpieczalni była podstawą bytu lekarzy ) za to, że był lekarzem przy Kolumnie Sanitarnej robotników w Opolu, związanej z KPD (Komunistyczną Partia Niemiec). Dopiero interwencja Związku Polaków w Niemczech spowodowała przywrócenie mu praw lekarza. Dr Kwoczek był przez wiele lat jedynym polskim lekarzem dopuszczonym do wykonywania praktyki lekarskiej w Opolu. Był człowiekiem Związku Polaków w Niemczech. 11 września 1939 roku został aresztowany, ale po krótkim pobycie w areszcie, zwolniony. Zmarł w Opolu 17 marca 1950 roku

ulica Franciszka Mehla

FRANCISZEK MEHL urodził się 4 października 1868 roku w DobrzeniuWielkim w powiecie opolskim. Był samodzielnym rzemieślnikiem - mistrzem kowalskim i posiadał własną kuźnię. Jako gorący patriota był działaczem plebiscytowym. W jego kuźni zbierali się na konspiracyjne narady polscy działacze. Po podziale Śląska wstąpił jako jeden z pierwszych do Związku Polaków w Niemczech. Był członkiem komitetu założycielskiego Polskiej Szkoły Mniejszościowej, która została otwarta w 1925 roku Po wojnie prowadził dalej swoją kuźnię. Zmarł 28 stycznia 1948 roku w Dobrzeniu Wielkim.

ulica Stanisława Spychalskiego

STANISŁAW SPYCHALSKI urodził się w Poznańskiem, a na Śląsk przybył około 1894 roku Był współzałożycielem Banku Ludowego w Opolu i jednym z najczynniejszych działaczy ruchu polskiego. Wzmocnił materialnie ten ruch przed I wojną światową przez mocny Bank Ludowy, który był okresowo silniejszy od wspieranych przez "Reichsbank" banków niemieckich. Po podziale Górnego Śląska w 1922 roku Spychalski jako wiceprezes Związku Spółdzielni Śląskich i bardzo aktywny członek Związku Polaków w Niemczech, przyczynił się w znacznym stopniu do odbudowy ruchu polskiego na Opolszczyźnie. Po wyzwoleniu w 1945 roku przez kilka miesięcy pełnił funkcję urzędnika Opolskiego Zarządu Miejskiego. Zmarł w biedzie 23. października 1945 roku. Kondukt żałobny prowadził i przemówił nad grobem późniejszy kardynał i acybiskup wrocławski Jego Ekscelencja ks. dr Kominek.

ulica Augustyna Kośnego

AUGUSTYN KOŚNY urodził się 17 XI 1896 w Chróścicach na Opolszczyźnie, syn Józefa i Franciszki z Gburów. Pochodził z rodziny kultywujące polskie tradycje narodowe. Szkołę powszechną w Chróścicach ukończył z wyróżnieniem, następnie uczęszczał do Gimnazjum im. Nowodworskiego w Krakowie. W momencie wybuchu I wojny światowej został aresztowany za okrzyk na dworcu w Chróścicach: "Z tej wojny Polska powstanie" i osadzony w więzieniu w Opolu, później w Nysie. Po zwolnieniu z więzienia kontynuował naukę w Krakowie. W 1916 roku powołano go do wojska niemieckiego i skierowano na front zachodni, gdzie dokonał dezercji na stronę francuską. W czasie tworzenia armi polskiej we Francji wstąpił w jej szeregi i w 1919 r. powrócił do kraju. Z początkiem 1920 roku przybył na Śląsk w celu wzięcia udziału w akcji polskiej, za którą został przez Niemców aresztowany i uwięziony w Brzegu. W tym samym roku zdał egzamin dojrzałości w Gimnazjum im. Nowodworskiego w Krakowie gdzie rozpoczął studia lekarskie przerwane udziałem w akcji plebiscytowej oraz w III powstaniu śląskim. Po podziale Górnego Śląska Kośny pozostał na Opolszczyźnie, współpracując z polskimi organizacjami, a zwłaszcza ze Związkiem Polaków i z Polskim Towarzystwem Szkolnym. Okresowo pracował również w redakcji "Nowin Codziennych". W 1924 r. należał do założycieli Związku Akademików Górnoślązaków "Silesia Superior". Od 1926 roku kontynuował studia medyczne we Wrocławiu. Jeszcze w tym samym roku został aresztowany przez Niemców i przez pewien czas przebywał w więzieniu. Dopuszczenie do egzaminu lekarskiego władze uniwersyteckie we Wrocławiu uzależniły od przedłożenia niemieckiego świadectwa dojrzałości. Uzyskał je po kilku latach w OPOLU, po czym ukończył studia, zdobywając dyplom lekarza. W czasie pobytu we Wrocławiu Kośny działał w tamtejszych polskich organizacjach, szczególnie w Polskim Towarzystwie Szkolnym oraz organizacjach młodzieżowych, w których wygłaszał prelekcje. Mimo posiadania dyplomu lekarskiego nie mógł wykonać praktyki lekarskiej z powodu zakazu władz. Po długotrwałych zabiegach uzyskał w końcu zezwolenie na wykonywanie zawodu z wyłączeniem Śląska Opolskiego. Na przełomie 1938/39 roku podjął praktykę lekarską w Berlinie i tam 25 VII został zamordowany przez agentów gestapo. Zwłoki jego odnaleziono w kanale berlińskim i przewieziono do Chróścic.

ulica Ryszarda Mondrzyka

RYSZARD MONDRZYK urodzil się w 1906 roku w Opolu. Od wczesnych lat związany był z rewolucyjnym ruchem robotniczym, zostal członkiem Związku Komunistycznej Młodzieży Niemiec, a poźniej Komunistycznej Partii Niemiec. Po dojściu Hitlera do władzy został aresztowany i skzany na 5 lat cięzkiego więzienia, zginał w więzieniu w Strzelcach Opolskich.

ulica Karola Miarki

miarka.jpg (5971 bytes)

KAROL MIARKA (1825-1882) ? nauczyciel, pisarz, wydawca, działacz społeczny. Urodził się 22 października w Pielgrzymowicach (pow. pszczyński). Uczył się w szkole niemieckiej w Pszczynie, potem w gimnazjum w Gliwicach, dzięki pomocy materialnej wuja, ks. Borówki. Jego śmierć zmusiła go do przerwania nauki i podjęcia pracy zarobkowej w wieku 16 lat. Przez rok był pomocnikiem nauczyciela, następnie kontynuował naukę w Seminarium Nauczycielskim w Głogówku, które ukończył w 1846. Później pracował jako nauczyciel, organista, sędzia polubowny, pisarz gminny. Nadmiar obowiązków wprowadzał pewne zaniedbania obowiązków, co wprowadziło go w konflikt z władzami szkolnymi i radnymi gminy. Zbierał pieśni ludowe i wspolnie z ks. Januszem ułożył koncjonał, który ukazał się drukiem w 1857. Pisał do "Gwiazdki Cieszyńskiej", "Zwiastuna Górnośląskiego" i własnego "Katolika" utwory i artykuły literackie, a niektóre wydawał osobno. Był bojownikiem o polskość Śląska. Przez pisanie artykułów wyborczych trafił do więzienia. Po wyjściu z więzienia działał mniej intensywnie. Zmarł po ciężkiej chorobie 15 VIII 1882. Był żonaty z Emilią Zanibalówną. Pozostawił wzór publicystyki politycznej dla odbiorcy ludowego, zasługą jego utworów literackich było wprowadzenie do powiastek historycznych legend i podań śląskich oraz konwencji gawędy ludowej.

ulica Piotra Panzy

PANZOWIE to zasłużona dla polskości rodzina z podopolskich Grudzic. Piotr Panza był działaczem plebiscytowym, swej polskości nie wyparł się w okresie rządów hitlerowskich. Został w maju 1939 roku przymusowo wysiedlony do Berlina, a po wybuchu wojny wtrącony do Obozu Koncentracyjnego w Buchenwaldzie. Jego ojciec (również Piotr) został z Berlina zabrany do Obozu Koncentracyjnego w Oranienburgu skąd nie wrócił. Jego żonę wysiedlono z Nowej Wsi Królewskiej do Hannoweru, syna Franciszka wcielono przymusowo do armii niemieckiej, z której zbiegł do Francji, po ponownym jednak schwytaniu został w 1943 roku rozstrzelany.

ulica Jana Dzierżona

dzierzon.jpg (7611 bytes)

JAN DZIERŻON urodził się 16 stycznia 1811 roku w Łowkowicach w powiecie kluczborskim w polskiej rodzinie wolnego chłopa Szymona Dzierżona, zamiłowanego bartnika. Do dziesiątego roku życia chodził do polskiej szkołki, w Łowkowicach, potem oddali go rodzice do protestanckiej szkoły w Byczynie. W 12 roku życia znalazł sie w przykatedralnej szkole we Wrocławiu, skąd przeszedł do Gimnazjum świętego Macieja, a póżniej zaczął studia teologiczne na Uniwersytecie Wrocławskim. Zawsze przodował w nauce szkolnej, a szczególne zamiłowanie przejawiał do nauk ścisłych. W 1834 roku otrzymał święcenia kapłańskie i zaczął pracę duszpasterską jako wikary w dużej, całkowicie polskiej wsi Siołkowicach, koło Opola. Po roku objął probostwo w Karłowicach w powiecie brzeskim (była to parafia z ludnością polską) i tam był duszpasterzem przez 49 lat, dając się równocześnie poznać światu jako wybitny pszczelarz i reformator praktycznego pszczelarstwa. Reforma Dzierżonia w pszczelarstwie polegała na zbudowaniu i rozpowszechnieniu ula rozbieralnego o ruchomych plastrach, który w najrozmaitszych odmianach przyjął się odtąd w całym cywilizowanym świecie. Do jego czasów znano tylko ule -kłody, naśladujące naturalne dziuple wypróchniałych drzew, w których gnieździły sie dzikie pszczoły leśne. Dzierżon dzięki swym obserwacjom życia pszczół, wyświetlił tajemnicę ich rozmnażania się, udowodniwszy tak zwane dzieworództwo (partogenezę) matki roju pszczelego. Swoją nową metodę hodowli pszczół w ulach rozbieralnych, uwzgędniającą wszystkie dokonane przez siebie odkrycia, propagował Dzierżon przy pomocy Śląskiego Towarzystwa Pszczelarskiego, którego był współzałożycielem.
W 1872 roku Uniwersytet Monachijski, z okazji 400-lecia swego istnienia, nadał Dzierżoniowi doktorak honoris causa za odkrycie partenogenezy pszczół. Dalsze odznaczenia to: Order Ludwika, Order Franciszka Józefa, Order Korony IV klasy od króla pruskiego, Order św. Anny od cara, Order Wazów od król Szwecji, Order Korony Italii, Order Zasługi Korony Bawarskiej oraz szereg innych.
Zmarł w wieku 96 lat w rodzinnych Łowkowicach 26 października 1906 roku i tam został pochowany.
http://www.opole.pol.pl/przewodnik/dzier.htm

ulica Pawła Stalmacha

stalmach.jpg (7301 bytes)

PAWEŁ STALMACH urodził się 13 sierpnia 1824 roku w Bażanowicach pod Cieszynem jako syn arcyksiążęcego urzędnika. Ukończył cieszyńskie gimnazjum ewangelickie, gdzie wobec panującej niemczyzny zwrócił się do swoich kolegów z apelem: "Mamy się uczyć, aby być księżmi, profesorami, nauczycielami i urzędnikami, a jakże będziemy do ludu przemawiali, kiedy zapomnimy język polski?" Po ukończeniu gimnazjum studiował teologię w Bratysławie, gdzie nawiązał kontakty z wybitnymi działaczami słowackimi, między innymi z Lu-dovitem Sturem. Te kontakty pozwoliły mu ukształtować poczucie słowiańskiej jedności, ale równocześnie i polską świadomość narodową. Zamanifestował ją między innymi w ten sposób, że wstępując do tamtejszej organizacji studenckiej, zażądał wraz z drugim ślązakiem, Janem Bujakiem, aby jako Polacy zapisani zostali do sekcji polskiej. Tutaj, w czasie studiów, zrodziła się u Stalmacha myśl założenia na Śląsku polskiego pisma, już tutaj gromadził do niego artykuły. Plan pisma przedstawił Kluckiemu. Przeniósł się następnie na uniwersytet w Wiedniu. Tutaj, gdy był na czwartym roku studiów, zastał go wybuch rewolucji. Wziął w niej udział jako członek legii akademickiej. Równocześnie zasilał "Tygodnik Cieszyński" swoimi artykułami, nadsyłanymi z Wiednia. Stąd też udał się na zjazd słowiański w Pradze, gdzie wraz z pozostałymi delegatami śląska Cieszyńskiego (Adam Kotula, Ernest Plucar, Edward Świerkiewicz) zgłosił akces do polskiej sekcji, składając oświadczenie: "My ślązacy jako Polacy chcemy i możemy tylko do polskiej sekcji należeć". Była to, jak później wspomina Stalmach, pierwsza głośna manifestacja przynależności mieszkańców Śląska Cieszyńskiego do narodu polskiego. Po rozpędzeniu Zjazdu Stalmach powrócił do Cieszyna. Od tej chwili przez lat kilkadziesiąt był duszą i sprężyną wielu poczynań narodowych

ulica Jana Wyglendy

Czołowy organizator powstań śląskich, dowódca powstańczy, organizator życia polskiego na Śląsku w okresie międzywojennym i po II wojnie światowej. Urodził się 23 listopada 1894 roku w Brzeźnicy, w patriotycznej rodzinie polskiej.
Po ukończeniu szkoły ludowej rozpoczął naukę w gimnazjum w Strzelcach Opolskich. Ukończył gimnazjum we Wrocławiu, gdzie w 1914 roku zdał maturę. Następnie rozpoczął studia teologiczne na uniwersytecie wrocławskim. Wcielony został do wojska niemieckiego z adnotacją "niebezpiecznego Polaka". Został skierowany do szkoły oficerskiej, nastepnie na front, z którego wrócił latem 1918 roku symulując kalectwo. Pod koniec listopada 1918 roku przystąpił do walki o powrót Śląska do odrodzonej Polski. Na początku stycznia 1919 roku, został aresztowany przez Niemców. Po zwolnieniu został zaprzysiężony jako członek Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska. Objął stanowisko jej komendanta w Raciborzu i powiecie. W okresie I powstania śląskiego dowodził walkami na odcinku Bogumin - Oświęcim. Po upadku powstania opuścił Śląsk. Rozpoczął w Krakowie studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1920 roku powrócił na Śląsk. W czasie II powstania śląskiego dowodził powstańcami. Uczestniczył także w reorganizacji tajnych sił zbrojnych, obejmując w Dowództwie Obrony Plebiscytu kierownictwo Wydziału Organizacyjnego. W III powstaniu śląskim pełnił funkcję zastępcy dowódcy i szefa sztabu Grupy Operacyjnej "Północ". Miał pseudonim "Traugutt". W 1927 roku został naczelnikiem gminy Nowa Wieś-Wirek, potem starostą w Lublińcu, a od 1931 roku starostą w Rybniku. Utrzymywał stale kontakty z Opolszczyzną, niósł pomoc ludności polskiej. Akceptując w kraju przemiany ustrojowe, wstąpił w lutym 1947 roku do PPR a następnie do PZPR. Na podstawie fałszywych oskarżeń był więziony przez 6 lat. Gdy przeszedł na emeryturę, z pasją kontynuował popularyzację historii powstań i plebiscytu, zdobywając jako współpracownik Instytutu Śląskiego w Opolu i Wojskowego Instytutu Historycznego w Warszawie opinię wybitnego znawcy problematyki. W 1972 roku awansował do stopnia majora WP. W uznaniu zasług w walce o wyzwolenie Śląska odznaczony został m.i. Krzyżem Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Orderem Sztandaru Pracy I klasy. Zmarł w Rybniku 27 marca 1973 roku. Tam został pochowany obok mogił powstańczych.

ulica Jana Łangowskiego

Dziennikarz, działacz narodowy i społeczny, więzień obozu koncentracyjnego Buchenwald, wychowawca młodych dziennikarzy.
Urodził się 4 II 1904 roku w Zakrzewie, na ziemi złotowskiej, w rodzinie listonosza wiejskiego. Skończywszy szkołę powszechną w rodzinnej wsi, gimnazjum skończył w Złotowie i Frydlandzie. Zdał maturę w 1925 roku i podjął studia teologiczne w Fuldzie. Przeniósł się na uniwersytet berliński, studiując prawo, jednocześnie rozpoczął pracę w centrali Związku Polaków w Niemczech. W środowisku studenckim należał do grona założycieli organizacji "Minoritas", która weszła później w skład Związku Akademików Polaków w Niemczech. Pierwsze artykuły publikował, poczynając od 1927 roku, na łamach prasy polonijnej: "Dziennika Berlińskiego" i "Narodu", a także w miesięczniku dla mniejszości narodowych w Rzeszy- "Kulturwehr". W 1929 roku opracował Memoriał dotyczący spraw kościelnych polskiej mniejszości narodowej w Niemczech, wydany w formie książkowej przez ZPwN. Rozgłos opracowania spowodował audiencję u ówczesnego nuncjusza papieskiego w Berlinie. Łangowski uczestniczył w późniejszej delegacji ZPwN u papieża Piusa XII. Niebawem został zmuszony do przerwania studiów, gdyż na uniwersytecie berlińskim nie uznano jego polskiej matury. Wówczas dokształcał się jako wolny słuchacz na uniwersytecie w Kolonii. Na co dzień pracował w redakcji dziennika "Naród". Potem związał się z "Dziennikiem Berlińskim", "Polakiem w Niemczech" i "Młodym Polakiem w Niemczech". Wielokrotnie reprezentował ZPwN na zjazdach polonii i na międzynarodowych kongresach mniejszościowych. Wyjeżdżał do Danii, Czechosłowacji, Austrii, Szwajcarii i na Litwę. 1 stycznia 1931 roku objął redakcję naczelną "Nowin Codziennych" w Opolu i odtąd związał się na trwałe ze Śląskiem Opolskim. Do II wojny światowej był redaktorem innych pism. W 1938 roku został wybrany prezesem Rady Nadzorczej Banku Ludowego w Strzelcach Opolskich. Znajdował się pod stałą obserwacją hitlerowskiej policji. Doświadczał wielu szykan utrudniających prace. We wrześniu 1939 roku został aresztowany przez gestapo i po miesięcznym pobycie w Opolu został zesłany do obozu koncentracyjnego Buchenwald w Tyryngii. Jego żonę, Wandę z domu Gozdek, wyeksmitowano w 1939 roku z mieszkania opolskiego z dwojgiem dzieci, a w 1942 roku aresztowano ją we Wrocławiu i osadzono w Oświęcimiu, gdzie zginęła. Jan Łangowski w październiku 1945 roku wrócił do kraju i podjął pracę w Kruszwicy, potem w Górze Śląskiej, a w maju 1946 roku przyjął funkję referenta prasowego w Wojewódzkim Urzędzie Informacji i Propagandy w Poznaniu. W tym czasie redagował tygodnik "Ziemia Lubuska". Wkrótce przeniósł się na Górny Śląsk. W 1949 roku został kierownikiem oddziału "Dziennika Zachodniego" w Opolu. Współpracował z redakcją "Trybuny Opolskiej" i Polskiego Radia w Opolu. Jego ostatnią pracą autorską był artykuł wspomnieniowy "Moja droga do Opola", zamieszczony już pośmiertnie w wydanych Pamiętnikach Opolan (1954 rok). Wyniszczony przejściami obozowymi zmarł 22 grudnia 1953 roku w Opolu i tu został pochowany w Alei Zasłużonych. Po śmierci nadano mu Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Ustanowiono doroczną nagrodę dziennikarską jego imienia.

ulica Wojciecha Korfantego

korfanty.jpg (4387 bytes)

W zgodnej opinii historyków Wojciech Korfanty należał do czołowych polityków okresu międzywojennego. Piastował wiele eksponowanych funkcji w życiu państwowym: był wicepremierem rządu Wincentego Witosa w 1923 roku. Przez wiele lat przewodził Chrześcijańskiej Demokracji, należał do grona konstruktorów antysanacyjnego Frontu Morges, stał na czele Stronnictwa Pracy. Korfany należał zatem do grupy polityków liczących się w skali ogólnopolskiej, ale źródła jego siły tkwiły w popularności i poparciu znacznej części ludności górnośląskiej, wśród której cieszył się zasłużoną sławą wybitnego działacza narodowego i przywódcy mas ludowych walczących o zjednoczenie z Polską w latach 1918 - 1922.

http://republika.pl/siemianowicesl/korfanty.htm