Balcarzowice

Mała miejscowość, położona w kotlinie otoczonej dużymi kompleksami leśnymi. 

Okres średniowiecza W schyłkowym okresie średniowiecza było tu grodzisko, pochodzące z XIII wieku. Ślady grodziska zachowały się do naszych czasów w postaci nasypu ziemnego. Grodzisko położone było na skraju lasów, w odległości jednego kilometra od dzisiejszej wsi Balcarzowice, około 500 metrów na północny zachód od wsi Sieroniowice. Założone zostało na planie zbliżonym do czworoboku. Otaczała je fosa oraz niski wał ziemny wzniesiony w końcu XIII lub XIV wieku. Nazwa wsi Balcarzowice, gwarowo Walcarzowice, pochodzi od nazwiska właściciela von Walczerzowitz, o którym wzmianki datowane są na 1457 rok. Zdaniem H. Borka nazwa pochodzi od nazwy osobowej Walcerz - niem. Walthr, później skojarzone z imieniem Balcer.
Rok 1705 Od roku 1705 wieś była własnością rodziny Posadowskich. Hrabiowie Posadowscy swoją siedzibę rodową mieli w Błotnicy Strzeleckiej, odległej o 3 kilometry od Balcarzowic. 
Rok 1910  Według spisu ludności z 1910 roku we wsi mieszkało 198 osób, z których żadna nie deklarowała jako ojczystego języka niemieckiego, 4 jako ojczysty podały niemiecki i polski, a 194 osoby  język polski. 
Rok 1933 W 1933 roku w Balcarowicach  mieszkało 248 mieszkańców. We wsi istniały trzy polskie organizacje kościelne, a mianowicie: Kongregacja Mariańska, Trzeci Zakon i Bractwo Różańca Świętego. 
Rok 1936 W 1936 roku powstała tu natomiast niemiecka szkoła publiczna. Starsza młodzież szkolna uczestniczyła w prywatnych kursach języka polskiego, prowadzonych m.in. w pobliskich Nogowczycach i Sieroniowicach. Mieszkańcy wsi korzystali z polskiej biblioteki, działali w polskim ruchu śpiewaczym.
Rok 2000  Aktualnie wieś jest zadbana i zamieszkuje w niej 255 mieszkańców.

Powrót ...

Jaryszów

Wioska położona jest w dolinie potoku Jaryszowca prawego dopływu rzeki Kłodnicy. 

 

Okres średniowiecza

 Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1265 roku. Stan Jaryszowa ok. 1300 roku przedstawiał się następująco: wieś Jaryszów założono na obszarze 46 łanów czyli ok. 3028 morgów pruskich, wieś liczyła 30 gospodarstw kmiecych, jedno wolne i dziedziczone sołectwo oraz gospodarstwo proboszcza. We wsi Jaryszów mieszkało w sumie ok. 180 osób. Właścicielem Jaryszowa był komes Henryk z Jaryszowa. 
Rok 1741 Do tego roku Jaryszów należał do ujazdowskiego klucza dóbr biskupów wrocławskich. Od tego roku, po zdobyciu Śląska przez Prusy, wcielono wieś najpierw do powiatu toszeckiego, a po reorganizacji administracyjnej okręgów rejencji opolskiej w 1817 roku, przydzielono ją do powiatu strzeleckiego.
Rok 1780 W tym czasie było we wsi 9 gospodarstw kmiecych, 13 zagrodniczych, kilka chałupniczych, szkoła, proboszcz plus czeladź, jedna fryszerka z kilkoma robotnikami i dwór z czeladzią. Razem stanowiło to 240 mieszkańców.
Lata 1770-90 W pobliżu Jaryszowa odkryto złoża rudy żelaza, co przyczyniło się do rozwoju skromnego przemysłu hutniczego. Właściciele założyli we wsi 2 kuźnie, które składały się z pieca hutniczego zwanego dymarką oraz hamerni, gdzie surowe żelazo przekuwano na sztaby i pręty.
Rok 1824  Wieś liczyła wówczas 427 mieszkańców w 71 domach. We wsi istniały 4 młyny wodne i tartak.
Rok 1851 We wsi powstała nowa, murowana, parterowa szkoła, do której uczęszczały dzieci z całej parafii.  
Rok 1897  Do szkoły w Jaryszowie  uczęszczało już tylko 145dzieci, gdyż powstały szkoły w innych wsiach. Wszyscy nauczyciele w jaryszowskiej szkole uczyli po polsku.
Rok 1910  Jaryszów wraz z przysiółkami liczył razem 680 mieszkańców, z czego 540 przypadało na wieś, a 140 na obszar dworski. 
Rok 1948  Istniała pełna siedmioklasowa szkoła.
Lata 1980 Ożywiona działalność klubu rolnika.
Lata 1990 Rozpoczęto budowę nowego pawilonu sportowego,  oraz wyremontowano Dom Nauczyciela.
Rok 1996 20.07.1996r. oddano do użytku pawilon sportowy. Wieś pięknieje, domostwa we wsi są zadbane, przed domami są piękne rabatki i wypielęgnowane trawniki.

Powrót ...

                  Klucz

 

             Legenda o nazwie wsi

Współcześni mieszkańcy znają następującą legendę, która według nich objaśnia nazwę wsi.'' Kiedyś przejeżdżała konno wielka pani, w bardzo licznym towarzystwie, wąwozami i pagórkami naszej wioski. W pewnym momencie spostrzegła, że zgubiła klucze od swej posiadłości. Natomiast rozpierzchli się towarzyszący jej rycerze, by zgubę odnaleźć. Jeden z nich miał szczęście i zgubę odnalazł. Klucze leżały blisko jednej z minionych chat. Księżna dziękuje znalazcy i radośnie oznajmia: "Niechby mieszkańcy miejsce swych siedzib KLUCZAMI nazwali". Życzenie pani zostało spełnione.

Okres średniowiecza W roku 1319 istniała w Kluczu parafia, co potwierdzają dokumenty. Pośrednim dowodem na istnienie w tym czasie parafii w Kluczu są dziesięciny, które Januszkowice oddawały kluczowskiemu plebanowi. I chociaż Raszowa i Januszkowice należały do parafii leśnickiej , to według starego prawa obyczajowego ius militae wolno im było dziesięcinę z pól oddać jakiemukolwiek kościołowi. Statuty gnieżniańskie z 1233 roku postanowiły, że chłopi także mieli odnowić dziesięcinę tam, gdzie rycerze ich wsi. Synod gnieżniańskie z 1309 roku zniósł to prawo. A zatem parafia w Kluczu musiała istnieć przed 1319 rokiem, a nawet1309, prawdopodobnie od około 1300 roku
Rok 1679 Mieszkańcy żyli bardzo biednie. Wynika to z zapisów w protokołach wizytacyjnych  kościoła z 1679 i 1688 roku, które rzucają nieco światła na ówczesne życie wsi. Patronem kościoła był hrabia Praschma.
XVIII wiek W połowie XVIII wieku, jak wynika z zapisów proboszcza Munnicha, dola ludności wieśniaczej była godna pożałowania. Niezwykłe nędzne chaty, najprymitywniejsze pożywienia liche szaty, straszna niewola, wyzysk, nieludzkie traktowanie - to obraz tego okresu. Dzisiejsi najstarsi mieszkańcy wsi pamiętają opowiadania starzyków, z których wynika iż musieli przez 5 dni "od ćmy do ćmy" pracować na pańskim.
Rok 1748 Obecny zabytkowy kościół drewniany pochodzi z  roku 1748 - jest to jeden z 4 kościołów drewnianych zachowanych w powiecie strzeleckim.

Rok 1783

 W roku 1783 wieś zamieszkiwało 147 mieszkańców.     Wieś posiadała już szkołę oraz znajdowały się w niej dwa kamieniołomy z piecem do wypalania wapna. 
Rok 1910 Liczba mieszkańców wzrosła do 333 osób, w tym 23 mieszkało we dworze.
Rok 1917 Z zachowanego imiennego spisu, dowiadujemy się, że spośród 328 mieszkańców we wsi było:
 - 114 dzieci (do 14 lat)
 - 116 kobiet
 - 98 mężczyzn
Wśród ówczesnych  mieszkańców było: 11 ogrodników, 11 gospodarzy, 8 służących, 1 karczmarz, 7 robotników, 21 komorników, 2 nauczycieli, 7 cieśli, 1 gajowy, 3 parobków, 6 wdów, szewc, krawiec, dozorca, 8 osób na wycugu (dożywociu).
Rok 1926 We wsi nastąpiła wielka zmiana, gdyż doprowadzono do niej prąd elektryczny.
Rok 1945 4 kwietnia dzieci rozpoczęły naukę, a pierwszą nauczycielką była pani Olga Urbańska z województwa lwowskiego.
Lata 1980 We wsi nastąpiła nasilona działalność świetlicy wiejskiej, która organizowała wieczorki taneczne, różne konkursy.
Rok 2000 Pod koniec XX wieku Klucze są piękną, zadbaną wsią. Dzieci uczą się w Szkole Podstawowej w Olszowej oraz w gimnazjum w Ujeździe.

Powrót ...

           Niezdrowice

W centrum Niezdrowic znajduje się stara kapliczka, przed którą stoi krzyż. W tle na zdjęciu widać remizę strażacką.

Kalpiczka i krzyż -    rysunek wykonany w  edytorze grafiki Paint przez  A.Wojtyła

Kapliczka i krzyż
Okres średniowiecza Wieś, a raczej początkowo osada powstała około 1300 roku, co potwierdzają dokumenty. 
Rok 1534 W roku 1534 w Niezdrowicach mieszkały 592 osoby, w tym 13 wiary ewangelickiej. We wsi było 9 gospodarstw, 10 zagród, 48 komorników, czyli głównym zajęciem mieszkańców było rolnictwo.
Rok 1910 Nadal głównym zajęciem mieszkańców Niezdrowic było rolnictwo. Wieś liczyła 800 mieszkańców.
Rok 1921 W dniach 7-8 czerwca toczyły się walki powstańców III Powstania Śląskiego, walki o wieś, w których poległo 4 mieszkańców- powstańców.
Rok 1925 Założono Straż Pożarną i wybudowano remizę strażacką. 
Rok 1945 W Niezdrowicach pierwszy kierownik szkoły, W.Burzyński, uruchomił szkolę późną wiosną. W szkole znajdowały się 4 izby lekcyjne, budynek był w dobrym stanie.i
Rok 1973/74 W Ujeździe uruchomiono Zbiorczą Szkołę Gminną, a szkoła w Niezdrowicach została jej punktem filialnym.
Rok 1973 Dnia 1 stycznia wieś została włączona do Ujazdu.
Rok 1996 W Niezdrowicach ukończono budowę nowego kościoła, który znajduje się w centrum wioski. We wsi mieszkało wówczas 636 mieszkańców. Przystosowano boisko sportowe do rozgrywek w klasie wojewódzkiej.
Rok 2000 Obchody 75-lecia Straży Pożarnej. Część mieszkańców wsi pracuje za granicą, domy są zadbane, wymalowane, a wokół nich znajdują się pełne urody rabatki i ogródki.

Powrót ...

Nogowczyce

Rok 1687  Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1687 roku (Nogowczitz). Jej nazwa wzięła się od przezwiska Nogawka.
Połowa XVIII wieku  od połowy XVIII wieku Nogowczyce wraz z innymi posiadłościami, należały do rodziny Posadowskich. Chłopi z tej wsi składali dziesięcinę w snopkach proboszczowi w Jaryszowie.
Rok 1860 W roku 1860 we wsi znajdowało się tylko 19 drobnych gospodarstw. 
Rok 1910 W roku 1910 Nogowczyce liczyły 160 mieszkańców.
Rok 1925 W tym roku Nogowczyce zamieszkiwało 174 mieszkańców.
Rok 1933 Nogawczyce zamieszkiwało 243 mieszkańców.
Rok 1934 We wsi powstał chór Kongregacji Mariańskiej, liczący 30 osób.
Wrzesień 1945/46 Dzieci z Nogowczyc rozpoczęły naukę w Jaryszowskiej szkole- w budynku z 1918 r.
Rok1975           Budowa odcinka drogi E-22 w okolicach wsi.
Lata 80-te         90-te           Wybudowano 32 domy, remizę strażacką ze świetlicą wiejską, przystanek autobusowy wodociąg wiejski, zelektryfikowano wieś.

Powrót ...

                                           Zimna Wódka

                 

 

Legendy o Zimnej Wódce:

Jak powstała Zimna Wódka?

Prawdopodobnie, pewnego razu poprzez pewien teren przejeżdżał książę. Było bardzo gorąco. Płynęła tamtędy źródlana woda. Tak więc książę widząc to zatrzymał się i napił. Później powiedział: "Ach jaka dobra zimna woda". Od tego pochodzi nazwa wsi w której mieszkam. Początkowo zwana Zimną Wodą, dziś Zimną Wódką.

Jak powstał kościół w Zimnej Wódce?

Legenda głosi, że pewnego razu, pewien biskup przejeżdżał przez wioskę. W końcu zatrzymał się i ukląkł na kamieniu. Po czym zaczął się gorąco modlić do Boga. Na znak tego wybudowano w tym miejscu, gdzie stał kamień, kościół. Do dziś mały drewniany kościółek szczyci się pięknem jako zabytek. A to dlatego, że jest już stary a nadal piękny i cały z drewna.

 

Okres średniowiecza W starych zapisach po raz pierwszy znajdujemy w 1260 roku nazwę wsi Zimna Wódka jako "Zimnawodca" (osada leżąca nad potokiem) . Również w akcie sprzedaży ziemi ujazdowskiej w 1466 roku wymienia się Zimną Wódkę. W notariacie ks. kardynała Jana, biskupa Sabiny w Arignam, pod datą 14 I 1376 r. spisane są parafie, a wśród nich Jaryszów i Caldeborn, czyli Zimna Wódka.
Rok 1679  W protokole z 1679r. czytamy, że :"Zimna Wódka- kościół filialny należy do parafii kluczowskiej, najjaśniejszego hrabiego de Praschma, pana Ujazdu, z drzewa jest zbudowany pośrodku wsi ku czci św. Marii Magdaleny i poświęcony. Jest 16 łokci długi i 9 szeroki. Jedyną jego ozdobą jest 1 ołtarz ze starym zabudowaniem dla statuy św. Marii Magdaleny".  Proboszcz kluczowski co 3 niedzielę odprawia tam nabożeństwo.
Rok 1783 W 1783r. odnotowno, że Zimna Wódka należy do powiatu toszeckiego, posiada kościół, 2 folwarki, 13 gospodarzy, 19 zagrodników oraz 112 mieszkańców. Sołtysem w 1781r. był Jan Vogiel, a w 1789r. Antoni Bodenka. W roku 1845 wieś liczyła 454 mieszkańców i 59 domów mieszkalnych. W 1864r. było we wsi 50 gospodarzy, 10 zagrodników, 21 chałupników, którzy posiadali 160 morgów pola. Z pierwotnej liczby 54 pełnoprawnych gospodarstw, jakie zaświadczone są około 1300r., po blisko 600 latach zachowało się jeszcze 50 kmiecych gospodarstw. W wieku XVIII złączono parafię w Zimnej Wódce z parafią w Kluczu. Odtąd kościół zimnowódzki stanowi filię kościoła w Kluczu. 
Rok 1858 W roku 1858 została zbudowana dwuklasowa szkoła, do której uczęszczało 134 dzieci. Głównym źródłem utrzymania ludności było rolnictwo.
Rok 1910 W roku 1910 Zimną Wódkę zamieszkiwało  725 mieszkańców.  Jako język ojczysty podało polski 696 osób, a niemiecki 29 osób.
Rok 1948 We wsi istnieje szkoła siedmioklasowa.
Rok 1960 Otwarcie nowej szkoły. Od 1 września 1966r.funkcjonuje szkoła 8-klasowa.
Rok 1973 1.09.73. szkoła w Zimnej Wódce została punktem filialnym Zbiorczej Szkoły Podstawowej w Olszowej.
Lata 1980 Wyasfaltowano odcinek drogi  łączący Zimna Wódkę z Jaryszowem, zainstalowano oświetlenie drogowe, utwardzono drogi we wsi.
Rok 2000 W roku 2000 we wsi funkcjonuje szkoła podstawowa, a młodzież uczęszcza do gimnazjum w Ujeździe.

Powrót ...

Olszowa

Piękna wieś położona wśród lasów, gdzie znajdowały się olchowe zagajniki. 

 Okres średniowiecza Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1302r. W miejscu, w którym założono wieś znajdowały się olchowe zagajniki, a więc mokradła i stawy.
Rok 1800 Od tego roku wieś nosi nazwę Olszowa. 
Rok 1843 W Olszowej znajdowały się 43 domy, w których mieszkały 374 osoby.
Rok 1864 We wsi było: 11 gospodarzy, 14 zagrodników, 6 chałupników i 10 komorników. Wieś liczyła wówczas 437 mieszkańców.
Rok 1910 Olszową zamieszkiwało 387 mieszkańców. Spośród nich jako ojczysty podawało język polski 375 osób, a niemiecki tylko 12 osób.
Rok 1946 Upaństwione gospodarstwa rolne "Ferdynand zatrudniało 43 pracowników.
Rok 1948 We wsi dnia 1 września zaczęła funkcjonować pełna szkoła siedmioklasowa.
Rok 1990 Wybudowano nową szkołą, a przy niej salę gimnastyczną, wzniesiono Dom Nauczyciela, remizę strażacką, wybudowano 50 domów jednorodzinnych, zainstalowano oświetlenie drogowe, utwardzono drogi boczne, przeprowadzono telefonizację wsi, zagospodarowano 2 stawy hodowlane, wybudowano 2 sklepy spożywcze, uruchomiono nowe warsztaty usługowe.
Rok 1948 Wyremontowano i oddano do użytku starą szkołę.
Rok 1969 Wybudowano nową szkołę, piękną szkołę, w której uczą się dzieci do dnia dzisiejszego.
Lata 80-te

Wieś rozwija się i pięknieje. W tym okresie zasypano rowy. Ludzie zmienili swoje obejścia, remontowali domy. Doprowadzono wodę, centralne ogrzewanie. Stadnina koni nadal istniała, chociaż i tam zmieniło się otoczenie. 
Lata 90-te To lata, w których coraz to więcej ludzi szukało pracy za granicą. Upadła stadnina koni. Wieś piękniała, piękniały domostwa. Na polach widać było już tylko traktory,  maszyny. Przez wieś ułożono chodnik i linię telefoniczną. Dziś ludzie oddaja pola pod budowę autostrady. Zmienia się krajobraz całej okolicy. Ginie i pustoszeje przyroda.

Sieroniowice

Okres średniowiecza Wieś wzmiankowana jest po raz pierwszy w 1342 roku jako majątek należący do rycerza Bogusza.
XVIII wiek W XVIII istniało w Sieroniowicach zaledwie 8 gospodarstw, o łącznej powierzchni 126 morgów. Był to obszar równający się posiadłościom proboszcza w Jaryszowie.
Rok 1824 W roku 1824 została założona m kolonia Schroll, należąca do hrabiego Renarda.
Rok 1872 Rozpoczęto budowę szkoły, aby dzieci nie musiały uczęszczać do szkoły w Jaryszowie.
Rok 1910 W 1910 roku spośród 536 mieszkańców jako język ojczysty aż 522 osoby podały polski, a jedynie 14 osób język niemiecki.
Rok 1949 Okres znaczącego rozkwitu wsi przypada na lata powojenne. Wieś zelektryfikowano w 1949 roku.
Rok 1954 Została powołana Gromadzka Rada Narodowa.
Lata 1980 W drugiej połowie lat 80-tych we wsi pręznie działał klub rolnika.
Rok 1996 W  Sieroniowicach mieszkały 643 osoby, w których posiadaniu było 111 budynków. 
Rok 1991 Ksiądz biskup Antonii Adamiuk dokonał poświecenia placu pod budowę kościoła. Na zdjęciu widzimy projekt kościoła, który ma być wybudowany w Sieroniowicach.

Powrót ...

Stary Ujazd

            Stary Ujazd jest bardzo pięknie położoną miejscowością. Krajobraz jej jest bardzo urozmaicony. Po jednej stronie znajdują się równinne pola uprane, a po drugiej krajobraz jest pagórkowaty. Budynki mieszkalne położone są jakby w wąwozie. Wzdłuż wioski płynie strumyk Jordan. Za wioską rozciągają się duże obszary lasów. 

Okres średniowiecza Dzisiejszy Stary Ujazd figuruje pod datą 1260rok. Wieś powstać musiała już po podarowaniu biskupstwu wrocławskiemu omawianego obszaru, gdyż nawiązała do dokonanego przez księcia objazdu. Bez popełnienia większego błędu można przyjąć, że Stary Ujazd jako nowa wieś powstała po roku 1230, a może nawet później.
Rok 1869 W Starym Ujeździe w tym roku 124 domów i 945 mieszkańców. Wieś zajmowała 440 ha, w tym 363 ha roli i 26 ha łąk. Dobra stanowiące własność księcia Hohenlohe- Oehringen wraz z folwarkiem Kopaniną i Leśniczówką miały 416 ha, w tym 309 ha roli, 10 ha łąk, 87 ha lasu.
Rok 1910 W tym roku Stary Ujazd liczył 1025 mieszkańców, spośród nich 1004 jako język ojczysty podało polski, niemiecki i polski 4 osoby, a niemiecki tylko 17 osób.
Rok 1926 W dniu 1 września otwarta została tu jedyna na ziemi ujazdowskiej, a ostatnia w powiecie strzeleckim, mniejszościowa szkoła polska dla 29 dzieci. 
Rok 1933 Mieszkańców we wsi było 946.
Rok 1945 Dzieci rozpoczęły naukę w budynku szkolnym który posiadał 4 sale lekcyjne, a wyposażenie w sprzęt i pomoc było wystarczające.  Do szkoły przylegał budynek stanowiący dom nauczyciela, w tym czasie kierownikiem szkoły był Julian Krupa.
Rok 1950 Dzieciom i młodzieży poprawiły się warunki nauki gdyż odbudowano i zmodernizowano szkołę siedmio klasową.
Rok 1973/74 W Ujeździe zastała uruchomiona zbiorcza szkoła gminna, w wyniku czego w Starym Ujeździe została szkoła sześcioklasowa.
Lata 1980 We wsi wybudowano nową szkołę wraz z salą gimnastyczną i Domem Nauczyciela. Przy znacznej pomocy mieszkańców wybudowano remizę strażacką.
Rok 1987 Staraniem mieszkańców wsi od 1 września podwyższony  został stopień organizacyjny do 8 klas, który funkcjonował do roku 1999 r.-czyli do utworzenia w gminie gimnazjum. 
   Nowy  KOŚCIÓŁ  P.W. DUCH ŚW.
 Rok 1992

 Praca mgr M.Nowickiej - nauczycielki plastyki w Ujeździe

 Dnia 11.10.1992r.- dzień Konsekracji nowo wybudowanego kościoła p.w. Duch Św. Kościół powstał w 4,5 roku pod przewodnictwem ks. proboszcza Wernera Szygula oraz dzięki zaangażowaniu mieszkańców Starego Ujazdu i pomocy finansowej całej parafii.
Rok 2000 Wieś jest zadbana, wokół domów znajdują się wypielęgnowane trawniki i ogródki, młodzież uczęszcza do gimnazjum w Ujeździe. 

Powrót ...